Artykuły
Bursztyn to naturalny surowiec, który występuje przede wszystkim u wybrzeży mórz, w tym na nadbałtyckich plażach. Polska nazwa pochodzi od niemieckiego słowa bernstein i oznacza „kamień, który się pali”. Do tej pory odkryto około 60 odmian bursztynu – można się spotkać nie tylko z bryłkami o charakterystycznym miodowym odcieniu, ale zdarzają się również takie w kolorze brązowym, czerwonym, zielonym, białym czy nawet czarnym. Dzięki powszechnemu występowaniu, interesującej palecie barw oraz zawartości zjawiskowych inkluzji (czyli zatopionych szczątków roślin, zwierząt lub minerałów), bursztyn już od wieków stanowi obiekt pożądania wielu ludzi. Początkowo traktowany był jako amulet przynoszący posiadaczowi szczęście, służył również za środek wzmacniający odporność, natomiast dziś surowiec ten jest wykorzystywany przede wszystkim do produkcji pięknej, bursztynowej biżuterii.
W jaki sposób powstał bursztyn bałtycki?
Ponad 40 milionów lat temu polskie ziemie pokrywało płytkie morze, za to na terenie Morza Bałtyckiego znajdował się kontynent określany dziś mianem Fennoskandii. Panujący tam ciepły i wilgotny klimat tropikalny sprzyjał rozwojowi roślin, w tym licznym gatunkom drzew iglastych. Drzewa ze względu na wybuchy wulkaniczne oraz wynikające z tego faktu duże zanieczyszczenie powietrza intensywnie żywicowały – substancja gromadziła się wewnątrz pni, a także bezpośrednio pod korą, aby uszczelniać powstałe uszkodzenia oraz chronić roślinę przed drobnoustrojami. Żywica wyciekająca na zewnątrz pni zastygała w postaci kropli i sopli, stanowiąc nierzadko lepką pułapkę dla stworzeń, które przebywały na powierzchni roślin. Ostatecznie jednak aktywność wulkanów oraz zmiany klimatyczne doprowadziły do powalenia nasyconych żywicą drzew, które po dostaniu się do ziemi utworzyły złoża bursztynu bałtyckiego.
Bursztyn – od prehistorii po współczesność
Według odkryć archeologicznych (m.in. we wsi Niedźwiedziówka) historia pozyskiwania oraz obróbki bursztynu sięga aż trzeciego tysiąclecia przed naszą erą. Zainteresowanie Rzymian surowcem i wyrobami doprowadziło nawet do tego, że w ostatnich wiekach przed naszą erą i na początku nowej ery doszło do powstania sławnego szlaku bursztynowego – drogi handlowej łączącej wybrzeża Bałtyku z basenem Morza Śródziemnego (z głównym ośrodkiem zlokalizowanym w Akwilei). Na skutek wielkiej wędrówki ludów, która miała miejsce między IV a VI wiekiem, obecność bursztynu w kulturze europejskiej stopniowo zanikła. Powrót tego kamienia do łask nastąpił dopiero w XVII wieku wraz z rozwojem medycyny oraz jubilerstwa. Bursztyn bałtycki zapisał się w historii także za sprawą stworzenia Bursztynowej Komnaty. W XVIII i XIX wieku uznawano ją niemalże za kolejny cud świata, natomiast po tym, jak w 1941 roku doszło do jej zrabowania i ukrycia przez nazistów, zaczęła stanowić jedną z najbardziej intrygujących zagadek rozpalających wyobraźnię poszukiwaczy skarbów.
